اولین فندک دنیا و رقابت تاریخی با کبریت
اولین فندک دنیا و رقابت تاریخی با کبریت
آتش یکی از قدیمیترین کشفیات بشر است، اما روشهای روشن کردن آن در طول تاریخ دچار تحولهای بسیاری شدهاند. یکی از این ابزارهای مهم در عصر مدرن، فندک است؛ وسیلهای که امروزه به راحتی در جیب یا کیف هر فردی پیدا میشود. اما اولین فندک دنیا چه زمانی ساخته شد؟ آیا این فندک زودتر از کبریت اختراع شد یا برعکس؟
اولین فندک واقعی و ثبتشده در تاریخ، به سال ۱۸۲۳ میلادی بازمیگردد. این فندک توسط شیمیدان آلمانی «یوهان ولفگانگ دوبِراینِر» ساخته شد و به «لامپ دوبِراینِر» (Döbereiner’s Lamp) معروف بود. این وسیله در واقع یک فندک شیمیایی بود که با استفاده از واکنش بین فلز روی و اسید سولفوریک، گاز هیدروژن تولید میکرد. گاز هیدروژن تولیدشده به سوی یک اسفنج پلاتینی هدایت میشد. پلاتین به عنوان کاتالیزور باعث واکنش سریع گاز هیدروژن با اکسیژن هوا میشد و شعلهای لحظهای و روشن ایجاد میکرد.
فندک دوبِراینِر گرچه بسیار جالب و نوآورانه بود، اما به دلیل حجم زیاد، قیمت بالا، و خطرات شیمیایی، برای استفاده عمومی مناسب نبود. با این حال، بهعنوان نخستین نمونهی واقعی از یک فندک علمی، جایگاه ویژهای در تاریخ دارد.در مقابل، کبریتهای اصطکاکی که ما امروزه میشناسیم، در سال ۱۸۲۶ میلادی توسط «جان واکر» شیمیدان انگلیسی ساخته شدند.
او در جریان یکی از آزمایشهایش متوجه شد که مخلوط خاصی از مواد شیمیایی روی یک چوب، در اثر کشیده شدن روی سطحی زبر،شعلهور میشود. این اختراع به سرعت مورد توجه قرار گرفت، چرا که ساخت آن سادهتر و استفادهاش ایمنتر از فندکهای اولیه بود.بعدها انواع مختلف کبریت، مانند کبریت ایمن و بدون فسفر سفید، توسعه یافتند.با توجه به تاریخها، فندک دوبِراینِر در سال ۱۸۲۳ و کبریت واکر در سال ۱۸۲۶ ساخته شدند. بنابراین، فندک در حدود سه سال زودتر از کبریتاختراع شده است. نکتهی جالب توجه این است که هرچند فندک زودتر از کبریت به دنیا آمد، اما به دلیل پیچیدگی فنی و مشکلات تولید، در
رقابت عمومی با کبریت شکست خورد. کبریت به علت سادگی، ارزانی و قابلیت حمل آسان، بسیار زودتر وارد زندگی روزمره مردم شدو تادههها به عنوان اصلیترین وسیلهی روشنکردن آتش باقی ماند.
در نهایت، با پیشرفت فناوری، فندکهای کوچک و قابلحمل با سوخت مایع یا گاز، جایگاه خود را بهعنوان ابزار مدرن و مطمئن برای روشنکردنآتش تثبیت کردند.